Được xem là một trong những loại gia vị không thể thiếu trong đời sống ẩm thực của đồng bào vùng cao Tây bắc nói chung và Lai Châu nói riêng, hạt mắc khén rừng luôn được yêu thích khi dùng để chế biến các món ăn hay làm gia vị để chấm.
Cây Mắc khén là loại cây dại thuộc họ hồi, dạng thân gỗ, thẳng, cao đến 18-20m; thường mọc ở những vùng núi cao từ 500-1.500m. có tinh dầu và hương thơm. Quả mắc khén tươi có màu xanh, khi chín chuyển sang màu hồng; mọc theo dạng chùm; hình dạng tương đối tròn, có ngạnh; to bằng hạt tiêu non. Tháng 11 hàng năm là thời điểm chính thu hoạch quả mắc khén. Quả tươi sẽ cho hương thơm đậm đà hơn song không bảo quản được lâu nên người dân bẻ về treo lên gác bếp cho khô và để dành dùng quanh năm. Khi quả khô sẽ tự động tách vỏ, để lộ ra phần hạt có màu đen lấp lánh, phần vỏ lại tạo thành hình bông hoa xinh xắn, tương tự như hoa hồi thu nhỏ.
Quả mắc khén đã được phơi khô, đem rang vừa tới, để nguội rồi xay hoặc giã cho mịn. Chỉ nên xay đủ dùng trong một thời gian ngắn để giữ được mùi hương. Nên bảo quản mắc khén trong lọ thủy tinh đậy kín. Mắc khén được dùng để ướp các món ăn, là loại gia vị không thể thiếu trong các món ăn hàng ngày của người dân vùng cao Lai Châu như, cá nướng, gà nướng, thịt nướng, thịt treo gác bếp…đó chính là thứ gia vị tạo nên bí quyết đặc biệt cho những món ăn này. Ngoài ra Mắc khén còn là nguyên liệu chính để tạo nên món chẳm chéo làm đồ chấm trong bữa ăn hàng ngày.
Du khách hãy đến với Lai Châu để không những được đắm mình trong cảnh quan thiên nhiên kỳ thú mà còn có dịp được thưởng thức những món ăn được tẩm ướp từ hạt mắc khén rừng, một trong những loại gia vị rất riêng của vùng đất này chắn chắn sẽ không thể nào quên./.
Quang Minh